آیا شما قلیه ماهی یا میگوی کبابی دوست دارید؟ اگر پاسختان مثبت است مناطق حفاظت شده دریایی (MPAs) برای شما خبر خوبی است. دلیل آن این است که در این مناطق، ماهی ها و دیگر حیوانات و گیاهان دریایی که در معرض خطر هزارها تن از انواع پلاستیک، آفت کش ها و سمومی که اقیانوس ها را آلوده می کنند مورد محافظت قرار می گیرند. هنگامی که ماهی ها سموم آزاد شده توسط زباله های پلاستیک را هضم می کنند این سموم وارد چرخه غذایی می شوند و به طور یکسان حیوانات و انسان را به خطر می اندازند. اما در مناطق حفاظت شده دریایی بخش هایی از اقیانوس از پسماندهای پلاستیک مصون اند و برای ساکنان اقیانوس و دیگر گونه هایی که تحت حمایت شان قرار دارد امکان رشد و نمو فراهم است.
در بعضی از مناطق حفاظت شده دریایی ماهیگیری ضابطه مند و تفریحی مجاز است در حالیکه در دیگر مناطق حفاظت شده دریایی این امر کاملا ممنوع است. مناطق حفاظت شده دریایی در راستای خطوط ساحلی، اطراف صخره های مرجانی، جزایر یا حوزه های شیلات و تقریبا به دور از خشکی واقع شده اند. در این مناطق طیف وسیعی از حیات آبزیان و ساکنان دریاها محافظت می شوند.
دانشمندان برآورد می کنند که برای محافظت از منابع طبیعی دریایی می بایست ۳٠ درصد از اقیانوس های جهان در زمره مناطق حفاظت شده دریایی قرار گیرد. در حال حاظر کمتر از ۳ درصد به طور کامل محافظت می شود. اما با قرار دادن خطوط ساحلی در زمره مناطق حفاظت شده دریایی و مناطق عمیق اقیانوس کشورها و سازمان های بین المللی می توانند درصد مناطق حفاظت شده را افزایش دهند. خبر خوب این است که بنا به آمار ائتلاف بین المللی برای محافظت از طبیعت، میزان مناطق حفاظت شده دریایی از سال ٢٠٠۳ تا کنون ۱۵٠ درصد افزایش یافته است و تعداد مناطق دریایی حفاظت شده را به ۵٫۸۸٠ رسانده است.
ساز و کار آنها چگونه است؟
مناطق حفاظت شده دریایی در نوارهای ساحلی به حفظ درختچه های ساحلی، بوته های باتلاقی، صخره های مرجانی و دیگر موانع طبیعی کمک می کنند. آنها سرزمین های ساحلی را از معرض تندبادها محافظت کرده و برای گیاهان دریایی و جانوران آبزی پناهگاه هستند.
مناطق حفاظت شده دریایی همچنین با مزایای اقتصادی همراه هستند. تعداد بیشتر ماهی برای صنعت ماهیگیری سودمند است. پناهنگاه های مرجانی دریایی توریست ها را به خود جذب می کنند و باعث رونق اقتصادهای محلی می شوند. رصد علمی و اجرای مفاد ناظر به مناطق حفاظت شده دریایی نیز باعث ایجاد شغل های بیشتر می شود.
خبر خوب برای دوستداران شاه میگو
در ایالات متحده شبکه ۱٢۴ منطقه حفاظت شده کالیفرنیا نشان می دهد که چه کارهایی می توان انجام داد. کالیفرنیا با آغاز این برنامه در سال ۱٩٩٩ اولین ایالتی بود که مناطق حفاظت شده دریایی در سرتاسر نوار ساحلی اش به طول یک هزار و صد مایل را به مرحله اجرا درآورد. کالیفرنیا شبکه ساحلی از مناطق حفاظت شده دریایی را در سال ٢٠۱٢ به پایان برد و بیش از ۱٢٠ حفاظت گاه زیر آب ایجاد کرد که از اورگان تا مکزیک گسترده شده است.
بنا به گزارش گروه غیر انتفاعی مناطق حفاظت شده دریایی کالیفرنیا “پارک های زیر آب همانند بهشت های امن و پناهگاه ماهیان بزرگ، پیر، چاق و ماده به شمار می رود تا بتوانند رشد کنند، بازپرورش یابند و اقیانوس های ما را پرثمر کنند.” تحقیقی که در سال ٢٠۱٢ انجام شده حاکی از آن است که شاه میگوها در حوالی جزایر کانالی کالیفرنیا جایی که اجرای برنامه مناطق حفاظت شده دریایی ده سال است که اجرا می شود، به وفور یافت می شوند و درشت تر اند و تعداد آنها در هر سبد در ابعاد قانونی صید شاه میگو به طور متوسط ۵ عدد بیشتر از سبدهایی است که در آب های غیرحفاظت شده صید می شوند.
سیمون ثوررالد دانشمند موسسه اقیانوس شناسی وودز هول می گوید موفق ترین شبکه مناطق حفاظت شده دریایی در حوالی سد عظیم صخره مرجانی استرالیا واقع شده است. او می گوید: “ما بعضی از بهترین شواهد را از لحاظ محافظت داریم. این یک منطقه حفاظت شده چند منظوره است. در حدود ۳٠ درصد از صخره های مرجانی کاملا جان پناهند و مابقی سطوح محافظتی مختلفی دارند.”
یکی دیگر از مزیت های محتمل مناطق حفاظت شده دریایی زمانی عاید می شود که ماهی های بالغ از مناطق حفاظت شده دریایی که مملو از جمعیت شده به مناطقی که جمعیت شان رو به نقصان گذاشته مهاجرت می کنند. دانشمندان به این پدیده “سرریز” می گویند.
سرریز ممکن است عامل اصلی بازآفرینی جمعیتی برای تمام اقیانوس ها باشد. ثورولد می گوید: “اگر زمانی برسد که ما بتوانیم میزان انتشار دی اکسیدکربن را مهار کنیم و روند آن را معکوس کنیم در آن صورت مناطقی خواهیم داشت که می توانند به عنوان مناطق مادر برای دیگر حوزه ها استفاده شوند.”
پاسداشت از مقررات
یک منطقه حفاظت شده به اندازه اجرایی بودن قواعد حاکم بر آن خوب است. رصد کردن مناطق حفاظت شده وظیفه ای بزرگ است. هواپیماهای بدون سرنشین (پهپادها) و فناوری ماهواره قادر به مشاهده و ثبت ماهیگیری غیرقانونی هستند. رصد کردن سلامت زیست بوم دریایی چالش بزرگتری است. ثورولد در این باره می گوید: “شما باید به داخل آب بروید. باید در داخل آب نمونه برداری کنید.”
مراقبت، صیانت و مجازات متخطیان همگی الزامی و در عین حال پرهزینه است. جمهوری جزیره پالائو با ۸٠ درصد مساحت آب های آن معادل ۵٠٠ هزار کیلومتر به عنوان منطقه ای حفاظت شده قلمداد می شود که به این منظور یک کارزار جمع آوری مالی راه انداخته تا هزینه های اجرای قواعد مناطق محافظت شده را تامین کند.
ایالات متحده ازجمله ۱٠ کشوری است که بزرگترین مناطق حفاظت شده را در خود جای داده است و خود را متعهد به نیکداشت اقیانوس می داند.
شما چطور می توانید کمک کنید؟
- از پلاستیک کمتر استفاده کنید. از ساک های خرید قابل استفاده مجدد برای خرید استفاده کنید.
- اگر خوراک دریایی صرف می کنید اطمینان یابید که حاصل صید پایدار باشد.
- ردپای کربنی خود را با رانندگی کمتر کاهش دهید، از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنید، راه بروید یا دوچرخه برانید. میزان مصرف انرژی در منزل را کاهش دهید. بازیافت کنید.
- مناطق حفاظت شده در نزدیکی تان را بیابید. از آن ها بازدید کنید و برای پاکسازی آنها داوطلب شوید.
- از سازمان هایی که خود را وقف نجات اقیانوس کرده اند مانند صندوق جهانی حیات وحش برای طبیعت و ائتلاف بین المللی برای محافظت از طبیعت حمایت کنید.
- رهبران سیاسی محلی خود را برای ایجاد مناطق حفاظت شده ترغیب کنید.
